Phiên họp đàm phán tại SB62

1. Về mục tiêu thích ứng toàn cầu (GGA)

GGA là một trong những nội dung ưu tiên trong các cuộc thảo luận tại SB62, đây cung là một trong những lĩnh vực đàm phán ưu tiên của Chủ tịch COP30. Theo đó, Ban tổ chức đã tổ chức hội thảo tham vấn về Mục tiêu thích ứng toàn cầu trong chương trình làm việc của UAE-Belem, tập trung vào danh sách dài gồm 490 chỉ số.

Trong quán trình đàm phán và thảo luận, ngày càng nhiều nước thống nhất phải hợp lý hóa số lượng và cấu trúc của các chỉ số, và tăng cường hỗ trợ cho việc tích hợp các cân nhắc các chỉ số xuyên suốt bao gồm: giới, các nhóm dễ bị tổn thương, tri thức truyền thống, nhân quyền. Tuy nhiên, vẫn còn sự khác biệt về quan điểm liên quan đến cách thức và các chỉ số về Phương thức thực hiện (MoI), số lượng chỉ số cũng như phạm vi và thời gian làm việc của các chuyên gia. Tại hội thảo và các cuộc đàm phán về GGA, các Bên đã thống nhất cần thiết phải điều chỉnh danh sách các chỉ số trước COP30. Có hai câu vấn đề chính cần giải quyết về quy trình và thời gian: (i) điều chỉnh các chỉ số GGA và (ii) chuyển từ kết quả báo cáo của các chuyên gia kỹ thuật để Ban thư ký UNFCCC và các Bên đưa ra quyết định cuối cùng.

2. Về Chương trình làm việc chuyển đổi công bằng (JTWP):

Sau tuần làm việc thứ nhất, các vấn đề gây tranh cãi trong nội dung đàm phán này là: (i) các biện pháp đơn phương, tài chính, đưa hoặc không đưa kết quả GST theo hướng dẫn của JTWP, (ii) tham chiếu đến Chuyển đổi Công bằng trong NDC và các lộ trình phù hợp với 1,5°C, sắp xếp thể chế cho JTWP và đảm bảo về việc tiếp tục chương trình làm việc sau năm 2026.

Các nhóm G77 và Trung Quốc, LMDC, LDC đưa ra các yêu cầu mạnh mẽ về việc đưa các biện pháp đơn phương vào nội dung thảo luận liên quan đến JTWP, tham chiếu rõ ràng về tài chính, các thỏa thuận thể chế cho JTWP và đảm bảo về việc tiếp tục sau năm 2026. Trong khi đó, EU, Anh, Canada và Úc muốn đưa vào các tài liệu tham khảo đến GST, 1,5ºC, chuyển đổi năng lượng và đưa nội dung chuyển đổi công bằng vào NDC; các nước này cũng ủng hộ việc đưa vào văn bản đã thống nhất từ CMA5 nhắc lại việc sửa đổi JTWP vào năm 2026.

3. Đối thoại UAE trong việc thực hiện Đánh giá nỗ lực toàn cầu (GST)

Tại các cuộc thảo luận, Chủ tịch COP30 Brazil muốn tập trung hoàn thiện hoàn tất các phương thức tiến hành Đối thoại UAE, kết nối nội dung các đoạn của Đánh giá nỗ lực toàn cầu (GST) thông qua Chương trình Hành động để đảm bảo các kết quả tiếp theo của GST được phản ánh rõ trong kết quả của COP30.

Tuy nhiên, phần lớn các nước tiếp tục giữ nguyên lập trường về cách thức tiến hành Đối thoại UAE và vẫn còn nhiều khác biệt về quan điểm liên quan đến phạm vi nội dung của đối thoại và kết quả đầu ra. Trong đó đáng chú ý là, EU đề xuất tổ chức thêm phiên họp cấp Bộ trưởng, xây dựng báo cáo riêng cho từng phiên đối thoại và một báo cáo tổng hợp cuối cùng cho toàn bộ nội dung đã được thảo luận.

Ngoài ra, các nước cũng đã thảo luận trong các phiên tham vấn không chính thức về khía cạnh thủ tục và hậu cần cho GST; loại thông tin nào sẽ cung cấp đầu vào cho chu kỳ GST tiếp theo. Một số nước cho rằng cần phối hợp thời điểm và nội dung với lịch trình của IPCC nhằm đảm bảo tính nhất quán và cơ sở khoa học vững chắc. Tuy nhiên, các nước chưa vẫn chưa đạt được đồng thuận về vấn đề này. Ngoài ra, một số nước cũng đề xuất báo cáo BTR của các quốc gia cũng là một nguồn tài liệu tham khảo đáng tin cậy phục vụ GST lần 2 năm 2028.

4. Về giảm phát thải

Các cuộc thảo luận về MWP luôn cho thấy những khác biệt lớn về quan điểm liên quan đến nhiệm vụ, mục đích và định hướng tương lai của chương trình làm việc về giảm phát thải. Các nước đang phát triển bao gồm Nhóm các Quốc đảo đang phát triển (AOSIS), Zimbabwe và Vanuatu nhấn mạnh rằng chưa có hỗ trợ cần thiết cho những quốc gia dễ bị tổn thương nhất. Ai Cập, Ấn Độ và một số nước nhấn mạnh cần phải tôn trọng chủ quyền các nước trong thực hiện Chương trình làm việc liên quan đến giảm phát thải. Nhóm nước đang phát triền đồng quan điểm (LMDC) tiếp tục chỉ trích các nước thuộc Phụ lục I không đạt được các mục tiêu của riêng họ trong khi chuyển trách nhiệm sang các quốc gia đang phát triển. Trung Quốc và LMDC còn cảnh báo không nên biến quá trình này thành một nền tảng chính trị hoặc đặt ra yêu cầu quá mức đối với các nước.

5. Về việc triển khai Khung minh bạch tăng cường (ETF) của Thỏa thuận Paris:

Đây là một chủ đề trọng tâm, nhất là khi đây là phiên họp đầu tiên kể từ thời hạn các Bên phải gửi Báo cáo minh bạch hai năm một lần (BTR). Tính đến thời điểm trước khi SB62 tại Bonn, đã có 102 nước đã gửi BTR cho Ban Thư ký.

Để tạo cơ hội cho các nước cùng nhau trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình chuẩn bị BTR, Ban tổ chức đã tổ chức các hội thảo và các sự kiện. Trong đó, các nước đã có dịp đối thoại trực tiếp với Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) và các cơ quan thực hiện của Quỹ để thảo luận về những khó khăn trong việc xây dựng BTR; cũng như chia sẻ thực tiễn tốt nhất và những thách thức trong quá trình chuẩn bị báo cáo.

Ban Tổ chức cũng đã tổ chức Đối thoại đa phương xem xét tiến trình (FMCP) đầu tiên trong khuôn khổ Thỏa thuận Paris. Trong đó, Andorra, Guyana và Panama là ba nước đầu tiên hoàn thành chu trình đầu tiên theo ETF, từ việc gửi BTR đến quá trình đánh giá kỹ thuật do chuyên gia thực hiện và tham gia đối thoại với các quốc gia khác về việc thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).

Còn tại các phiên đàm phán, các nước tiếp tục thảo luận về nhiều chủ đề, bao gồm hỗ trợ xây dựng Báo cáo theo Công ước và Thỏa thuận Paris; xem xét Nhóm Chuyên gia Tư vấn (CGE); cân nhắc các giai đoạn tiếp theo của giao diện dữ liệu khí nhà kính. Về CGE, các nước đã bắt đầu thảo luận về các thành phần của Nhóm, bao gồm cơ cấu, số lượng thành viên, nhiệm vụ và các dạng hoạt động mà Nhóm thực hiện. Đối với giao diện dữ liệu khí nhà kính, các Bên đã xem xét các đề xuất từ Ban Thư ký về việc cập nhật hệ thống bổ sung thông tin từ Thỏa thuận Paris và các BTR.

6. Về tài chính

Các cuộc tham vấn về Lộ trình từ Baku đến Belém tiếp tục cho thấy sự khác biệt lớn trong kỳ vọng của các Bên về nội dung của Lộ trình. Về diễn biến đàm phán lộ trình tài chính khí hậu 1.300 tỷ USD (Baku – Belém Roadmap) như sau:

Các nước G77 đề xuất nâng NCQG lên 1.300 tỷ USD/năm đến 2035, phân bổ theo từng giai đoạn. Theo đó, Lộ trình chia ba pha, có phân kỳ tài chính cụ thể: 50% cho thích ứng: Hỗ trợ thích ứng khí hậu cho các nước dễ tổn thương, đặc biệt ở Châu Phi, SIDS, Đông Nam Á; 20% cho chuyển đổi công bằng: Đầu tư chuyển đổi năng lượng, tạo việc làm mới cho ngành than/dầu khí; 30% ưu tiên cho đổi mới công nghệ, hỗ trợ tổn thất và thiệt hại và năng lực thể chế. Ưu tiên tài chính cho năng lượng tái tạo, giao thông bền vững, phát triển thị trường các - bon.

SB62 đã tổ chức các phiên họp liên quan trong ngày 21/6 để làm rõ hơn với các nước về nội dung trên như: (i) Advancing Just Transition: Để nêu việc hỗ trợ pháp lý cho chuyển đổi công bằng và da dạng hoá nền kinh tế; (ii) Baku Dialogue on Water: Huy động tài chính cho quản lý nước – khí hậu, đặc biệt tại các vùng khô hạn và đồng bằng dễ tổn thương. Ngoài ra, dự kiến tiếp tục có nhiều chủ đề, phiên thảo luận liên quan đến nội dung này, gồm các phiên họp chính thức và phiên họp bổ trợ.

Tuy nhiên, đến nay các nước không đưa ra quyết định cụ thể về cách thức thực hiện cam kết này.

7. Về Tổn thất và thiệt hại (L&D)

Nội dung đàm phán về L&D ít được chú ý với thời gian hạn chế dành cho nội dung này. Các nước đang phát triển bày tỏ quan ngại đồng thời đề nghị cần tiếp tục thức đẩy để đạt được sự thống nhất về báo cáo của Cơ chế quốc tế Warsaw về tổn thất thiệt hại, từ đó có thể giúp thúc đẩy việc huy động hỗ trợ giải quyết L&D.

8. Về khoảng cách tham vọng 1,5°C và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC)

Cho tới nay, mới chỉ có 24 nước đã gửi NDC 3.0 cho Ban thư ký. Tại Bonn, các nước đã gửi NDC3.0 tiếp tục đề nghị các nước chưa gửi cần xây dựng và gửi cho Ban thư ký NDC tham vọng hơn, phù hợp với mục tiêu giữ cho mức tăng nhiệt độ trung bình chỉ 1,5°C vào cuối thế kỷ này (sau đây gọi tắt là mục tiêu 1,5 độ C) trước Hội nghị thượng đỉnh NDC của Tổng Thư ký Liên hợp quốc vào tháng 9 năm 2025 để đưa Ban thư ký có thể tổng hợp Báo cáo về NDC toàn cầu.

9. Về các vấn đề về nông nghiệp

Trong tuần đầu đã diễn ra Hội thảo lần thứ nhất với chủ đề "Các phương pháp tiếp cận có hệ thống và toàn diện để thực hiện hành động ứng phó với biến đổi khí hậu trong nông nghiệp, hệ thống lương thực thực phẩm (điều này không loại trừ các phương pháp tiếp cận khác) và an ninh lương thực, sự hiểu biết, hợp tác và tích hợp vào các kế hoạch”. Các nội dung chính được các Bên chia sẻ tập trung vào: Thay đổi trong tư duy: Nông dân phải được coi và đối xử như những người đồng sáng tạo, thực hiện và đổi mới các giải pháp khí hậu và được tích hợp đầy đủ vào quá trình lập kế hoạch, tài trợ và giám sát hành động ứng phó với khí hậu; Làm việc với các tổ chức và hợp tác xã; Tiếp cận được nguồn lực tài chính - đây là hạn chế, thách thức lớn để thực hiện hành đông khí hậu trong nông nghiệp; Thống nhất các chỉ số và giám sát đánh giá; Môi trường chính sách ổn định và tạo điều kiện.

SBSTA và SBI và đã thảo luận Báo cáo tổng hợp thường niên đầu tiên về “Công việc chung Sharm El-Sheikh về thực hiện các hành động khí hậu trong nông nghiệp và an ninh lương thực”. Tuy nhiên, do Báo cáo được đánh giá là nghèo nàn, chưa phản ánh được các hành động khí hậu trong lĩnh vực nông nghiệp, chưa cung cấp thông tin rõ ràng và cụ thể về các cơ quan tài chính và cơ quan khác của Công ước, các tổ chức quốc tế về các hoạt động liên quan đến công việc chung Sharm El-Sheikh về nông nghiệp. Báo cáo này sẽ được cập nhật, hoàn thiện trên cơ sở thông tin các bên cung cấp theo 6 câu hỏi hướng dẫn tại Cổng thông tin trực tuyến Sharm el-Sheikh (Sharm el-Sheikh Online Portal) sau: (i) Mô tả các hoạt động liên quan đến việc thực hiện hành động ứng phó với khí hậu trong nông nghiệp và an ninh lương thực; (ii) Kết quả của công việc chung Koronivia về nông nghiệp và các hoạt động trước đây giải quyết các vấn đề liên quan đến nông nghiệp đã được thực hiện và xem xét như thế nào trong hỗ trợ hiện tại cho nông nghiệp, bao gồm trọng tâm khu vực, các lĩnh vực chuyên đề và tác động phát sinh; (iii) Xem xét công việc hiện tại có liên quan như thế nào đến kết quả của KJWA và các hoạt động trước đây, các mục tiêu của SJWA; (iv) Dòng tài chính cho nông nghiệp và an ninh lương thực là gì, bao gồm phân bổ cho phát triển và chuyển giao công nghệ, và xây dựng năng lực; (v) Những thách thức và rào cản nào đang hạn chế việc tiếp cận, phê duyệt hoặc giải ngân hỗ trợ tài chính, phát triển và chuyển giao công nghệ, và xây dựng năng lực trong nông nghiệp và an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm nông dân quy mô nhỏ, Người dân bản địa, cộng đồng địa phương, phụ nữ, thanh thiếu niên và trẻ em, và những biện pháp nào đã được thực hiện để giải quyết những thách thức này; (vi) Làm thế nào để các dự án, sáng kiến ​​và chính sách được trình qua cổng thông tin trực tuyến Sharm El-Sheikh có thể được tăng cường khả năng tiếp cận tài chính, phát triển công nghệ, chuyển giao và xây dựng năng lực cho nông nghiệp và an ninh lương thực.

Báo cáo tổng hợp cũng sẽ đề cập đến những thông tin liên quan đến công việc chung đã được gửi qua cổng thông tin trực tuyến Sharm El-Sheikh.

Nhóm nông nghiệp vẫn đang tiếp tục thảo luận để thống nhất dự thảo kết luận do Ban Thư ký đề xuất (dự kiến sẽ kết thúc đàm phán vào 24/6). Vấn đề về nông nghiệp và an ninh lương thực vẫn tiếp tục được đưa ra xem xét, thảo luận tại SB63; Dự kiến tại SB64 sẽ có cuộc Hội thảo lần 2 công việc chung Sharm El-Sheikh về nông nghiệp và lương thực (nội dung, câu hỏi hướng dẫn thảo luận… sẽ được thống nhất tại SB63).

10. Về một số sự kiện chính

Ban tổ chức đã tổ chức kỷ niệm 10 năm ký Thỏa thuận Paris nhằm vinh danh những nhân vật chính đã làm nên thành công của Thỏa thuận Paris tại Hội nghị COP21. Ban Tổ chức cũng đưa ra logo kỷ niệm 10 năm thực hiện Thỏa thuận Paris và khuyến khích các bên sử dụng logo này trong các sự kiện của mình.

Các sự kiện chính sẽ diễn ra trong Tuần 2: Tham vấn không chính thức của Chủ tịch COP30 về tầm nhìn và kỳ vọng COP 30 sẽ được tổ chức trong ngày 23/6/2025; Sự kiện Troika – sáng kiến của 03 Chủ tịch COP 28, 29, 30 về nâng cao tham vọng NDC; Tham vấn các bên liên quan và sự kiện đặc biệt về việc vận hành đầy đủ mạng lưới Santiago để giải quyết tổn thất và thiệt hại.

Chu Hương đưa tin từ Bonn, CHLB Đức